Volgens mij is de werking van EFT gegrond in de wijze waarop ons lichaam met stress en/of gevaar omgaat. Maar voordat ik mijn eigen hypothese over de werking van EFT uitleg, zal ik eerst de ideeën van de ontwikkelaars beschrijven en daarna die van een aantal bekende EFT’ers.
Roger Callahan (Touch Field Therapy)
Zoals ik bij het ontstaan van EFT al uitlegde, is het grondgedachte van Callahan dat elk trauma gecodeerd is met een sleutel, die bestaat uit een specifieke volgorde van de 14 hoofdmeridianen. De kortste sleutel bevat 1 meridiaan, de langste bestaat uit 14 meridianen. Kort samengevat: Als je deze code weet en je klopt op de meridianen in de volgorde van de code, dan is daarmee in beginsel de klacht, het trauma opgelost. Of Callahan in meer detail uitlegt waarom het op deze manier werkt en wat er dan precies gebeurd, weet ik niet. Ik heb er in ieder geval nooit iets over gelezen. Ik gebruik het woord sleutel omdat ik mij voorstel dat zijn idee is dat deze code de toegang geeft tot een soort kluisje waarin de oorzaak van het trauma ligt opgeslagen (zie straks ook bij Karl Dawson). Om die reden spreekt Callahan denk ik ook wel over een key (sleutel). In ieder geval: zijn techniek werkt en werkt succesvol.
Gary Graig (Official EFT)
Gary Graig stelt het volgende dogma over de werking van EFT centraal:
De oorzaak van elke negatieve emotie is een verstoring van je energiesysteem
En door te kloppen op je meridianen zou je die verstoring opheffen. Zijn gedachte lijkt correct, immers dat is wat de meeste mensen ervaren. Door te kloppen verdwijnt de negatieve emotie, terwijl een positieve emotie juist niet verdwijnt. Maar… juist acupuncturisten en shiatsutherapeuten zijn gespecialiseerd in het opheffen van de onbalans of verstoringen van je meridiaansysteem en het is niet de algemene ervaring van die twee richtingen dat daardoor trauma’s verdwijnen. Met andere woorden: het is maar de vraag of het dogma van Gary Graig correct is. En ook hier geldt: EFT werkt succesvol.
Karl Dawson (Matrix Reimprinting)
Karl Dawson is een van de door Gary Graig opgeleide EFT-masters. Karl heeft een van EFT afgeleide techniek ontwikkeld. Een van zijn ideeën over de werking van EFT is dat al onze ervaringen worden opgeslagen in een soort energieveld, vergelijkbaar met het concept van morfologische velden van Rupert Sheldrake. En als je terug gaat naar een herinnering dat dan de informatie weer terug ‘gezet’ wordt. Vanuit de gedachte dat het meridiaansysteem verbonden is met dat veld, zou het kloppen op het meridiaansysteem die opslag verstoren resp. elimineren. Een mooi betoog en het sluit aan bij de gedachte dat de opslag niet in je brein plaats vindt, maar dat je brein een antenne is die verbonden is met een of ander extern informatieveld. Zijn betoog maakt echter niet helemaal duidelijk waarom een positief gevoel dan niet verdwijnt als je klopt.
Robert Smith (Faster EFT)
Robert Smith heeft in de loop der jaren zijn eigen EFT-stijl ontwikkeld. Hij noemt die Faster EFT, omdat het een snellere techniek zou zijn dan EFT. Zijn idee over de werking van EFT wijkt enigszins af: elke negatieve ervaring leidt tot een soort programmaatje in je brein (hoe te regeren op deze ervaring). En dat programmaatje wacht totdat het opgestart wordt, het wacht op de juiste trigger of symbool (een benadering die min of meer overeenkomt met opvattingen in de reguliere psychologie). De werking van EFT wordt dan door Robert uitgelegd dat het kloppen op het meridiaansysteem het opstarten van het programmaatje blokkeert, waardoor die niet meer opgestart kan worden. Robert gebruikt minder punten dan in de Golden Standard EFT van Gary Graig. Volgens hem hoef je alleen maar op die punten te kloppen die verbonden zijn met organen die een onderdeel uitmaken van de vecht-vluchtreactie.
Mijn Hypothese over de werking van EFT
Al deze technieken hebben één zaak gemeenschappelijk: je moet voor een effectieve behandeling eerst de stress activeren voordat je gaat kloppen. Met andere woorden: denk eerst terug aan die vervelende situatie, voel de bijbehorende emoties en ga dan pas kloppen.
Het menselijk lichaam is het resultaat van vele duizenden, misschien wel miljoenen jaren evolutie. Alles in ons lichaam is gericht op het overleven als individu en als soort. Uit de biologie en fysiologie is bekend dat als er gevaar dreigt, ons autonome zenuwstelsel en wel de nervus sympaticus actief gaat worden. Daardoor komt de bekende vlucht-vecht-vries reactie op gang. Je hele lichaam wordt gemobiliseerd, primair om te vluchten. Je hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt, je bloed wordt uit de organen getrokken (en helaas ook uit je neocortex) en je immuunsysteem wordt even platgelegd. Dit alles om al je resources aan te wenden om succesvol te vluchten. En als het gevaar geweken is, dan wordt de nervus parasympaticus geactiveerd om de stressresponse teniet te doen en de schade te herstellen. Ik noem deze zenuwreactie gemakshalve een ‘stresskanaal’.
Een tweede stresskanaal dat wordt geactiveerd is je hormoonsysteem. Er wordt adrenaline en cortisonen vrijgemaakt, allemaal bedoeld om de energie van je lichaam te verhogen (de adrenaline giert door mijn lijf). En als het gevaar verdwenen is, worden er endorfine aangemaakt, mede om de pijn van de stress te verminderen.
In mijn optiek is er een derde stresskanaal en wel je energiesysteem (meridianen en chakra’s). Het bestaan ervan staat voor mij niet ter discussie, omdat je de locatie van de acupunctuurpunten gewoon kunt meten. Het bestaan van chakra’s kun je niet op die manier meten, maar omdat we die bij EFT niet gebruiken, laat ik die wel weg in dit betoog. Als we een meridiaansysteem hebben -en wetende dat alle levende dieren een meridiaansysteem hebben- dan kan die maar één doel hebben, net als alle andere zaken in ons lichaam: overleven als individu en als soort.
Daarom is mijn hypothese over de werking van EFT dat als er gevaar dreigt, ook het meridiaansysteem geactiveerd wordt (dat is dus zeker niet hetzelfde als ‘verstoord’!). Omdat die meridianen volgens de Traditionele Chinese Geneeskunde verbonden zijn met organen, zal de functie mede zijn om die organen in de stress modus te zetten (dus om te kunnen vluchten of vechten). Een energie-overdracht is immers veel sneller dan een zenuw-overdracht of een hormoonstroom.
Maar waarom werkt dat kloppen dan?
Zoals elke moeder weet: als je kindje huilt, dan til je het op, wiegt het, streelt het en zegt zachte dingen of je zingt zachtjes. Waarom? Omdat dit de parasympaticus stimuleert en die gaat vervolgens de stressresponse van de sympaticus tegen. In feite zeg je tegen het systeem: relax, het is nu veilig! Op deze werking is m.i. de MIR ook gebaseerd: het zachtjes strelen activeert de nervus parasympaticus.
Uit oefeningen die ikzelf heb gedaan blijkt dat als je lacht je ook ontstresst. Waarschijnlijk omdat het lachen endorfines aanmaakt. Het lichaam kan niet EN adrenaline aanmaken EN endorfine. Het ene duidt immers op gevaar en het andere op veiligheid. Gelukkig kiest onze fysiologie voor de veiligheid, voor het ontstressen. In het boekje over geluk las ik ooit een leuke oefening die dit in zekere zin ook onderbouwd: Ga glimlachen en probeer terwijl je blijft glimlachen aan een vervelende herinnering te denken. Dat is vrijwel onmogelijk. Die twee gaan niet samen. Onze fysiologie is daar niet op gebouwd.
Als je klopt op het meridiaansysteem gebeuren m.i. een paar zaken:
- als je zachtjes klopt stimuleer je m.i. de parasympaticus (dus hoe zachter je klopt, des te effectiever het werkt)
- het activeren van bepaalde acupunctuurpunten stimuleert de aanmaak van endorfine. Hoewel ik dat niet zeker weet, sluit ik niet uit dat bepaalde punten die wij aanraken dat ook doen.
- door te kloppen op het meridiaansysteem geef je een tegengesteld signaal: het is veilig (net als de parasympaticus een tegengesteld signaal is)
De werking van EFT lijkt dus te maken hebben met het gegeven dat het lichaam, ons systeem, fysiologisch geen twee tegengestelde signalen kan accepteren. Door de stress te reactiveren (door terug te gaan naar die vervelende herinnering) in alle drie de stresskanalen en tegelijkertijd te gaan kloppen, en zachtjes aanraken en een beetje humor, geef je op alle drie kanalen een tegengesteld signaal. Ons systeem kan dat niet verwerken (het kan niet op het zelfde moment EN onveilig zijn EN veilig). Daarmee deactiveer of ontkoppel je het stressprogramma in je systeem. Dit is m.i. het geheim van de werking van EFT.
Het is dus essentieel dat je eerst de stressreactie moet voelen voordat je klopt EN je moet je best doen die stressreactie gaande te houden terwijl je klopt (net zo lang totdat het niet meer lukt, omdat je dat specifieke stressprogrammaatje gedelete hebt). Let wel: er zijn mensen die niet (goed) voelen, of beter gezegd niet goed in contact zijn met het gevoel. In dat geval gebruik je primair een ander sensorisch kanaal. In de meeste gevallen is dat het visuele kanaal (ofwel zie je een beeld van de ervaring).
Als je dit steeds voor ogen houdt, begrijp je het belangrijkste aspect van de werking van EFT.
Overigens stelt hoogleraar psychiatrie Bessel van der Kolk, in zijn boek Traumasporen dat een trauma zowel wordt opgeslagen in de neocortex als in het limbische brein. De cognitieve aspecten (het weten, kunnen beschrijven etc) zit in de neocortex en de emotionele aspecten zitten in het limbische brein. Om die reden stelt hij dat analyse en praten vrijwel niet helpt omdat dit vooral (uitsluitend?) op het niveau van de neocortex plaats vindt. Om op het niveau van het limbische brein te werken raadt hij lichaamswerk en EMDR aan (hij geeft aan te weinig kennis van EFT te hebben om daar een oordeel uit te spreken). Mijn zienswijze is dat de aanpak van EFT zich juist op die limbische opslag richt en daarom zo effectief is.